بازگشت
ميزان نفوس اقوام، نيازاساسي درسرشماري افغانستان
محمد امين ميرزاد محمد امين ميرزاد

سرشماري يكي از ضرورت هاي اقتصادي براي برنامه ريزي هاي كلان و كوچك است. برهمين اساس يكي از مشكلاتي كه هنوز درافغانستان حل نگرديده و همچنان به صورت مبهم باقي مانده است سرشماري نفوس درافغانستان است درحالي كه بر اساس قانون آمار افغانستان، سرشماری عمومی باید هر ده سال یکبار صورت بگیرد ولي هنوز درافغانستان سرشماري دقيق درطول شش سال گذشته كه افغانستان داراي نظام اداري قانوني است، صورت نگرفته و اين مشكل همچنان باقي مانده است. قرار بود سرشماري  نفوس افغانستان در سال1367 انجام شود اما به دليل گسترش ناامني ها و نيز تاخير درفعاليت دست اندركاران امور اين كار براي سال اينده موكول گرديد. اكنون اداره آمار کشور می گوید تا شش ماه دیگربرنامه سرشماری سراسری را بر اساس معیارهای بین المللی، آغاز خواهد كرد. این سر شماری، که هزینه اجرای آن 60 میلیون دالر پیش بینی شده، از  10 اسد سال 1387 به مدت 21 روز انجام خواهد شد.عبدالرحمان غفوری رئیس اداره مرکزی احصائیه  افغانستان می گوید این اداره برای اجرای سرشماری سراسری سال آینده، آمادگی کامل دارد ودر این سرشماری 31 هزار نفر به عنوان سرشمار و ناظر سرشماری حضور خواهند داشت.

اين برنامه يكي از طرح هاي پيشنهادي در كنفرانس لندن مي باشد كه در طرح هاي توسعوي كه در اين كنفرانس براي آينده افغانستان در نظر گرفته شده طرح سرشماري دقيق نفوس افغانستان است تا درسايه آمار ها وارقام برنامه ريزي ها و سياست گذاري هاي جديدي را در افغانستان آغاز نمايند. براي اين منظور تعدادي از افرادي كه در اين زمينه استخدام شده اند، آموزش هاي لازم را براي انجام سرشماري در كشورهاي خارجي ديده اند و قرار گزارش ها اين سرشماري را چند كشور خارجي نيز نظارت خواهد كرد.

در كشور هاي توسعه يافته تقريبا هر 5 سال يكبار نفوس شماري انجام مي دهند و با توجه به گسترش كمپيوتروآمار گيري آسان اين دستگاه در كشورهاي توسعه يافته تقريبا هرورز از ميزان افزايش و كاهش جمعيت شان و ميزان سواد، ميزان سن اتباع و مهارت هاي آنان با خبر مي گردند زيرا زاد و ولد و مرگ و مير و نيز ميزان سواد و توانايي هاي افراد همه دركمپيوتر ها ثبت  ميشود ودولت براساس اين آمار ها برنامه ريزي هاي دراز مدت و كوتاه مدت را اتخاذ مي كنند. اما در كشورهاي توسعه نيافته ي مثل افغانستان سرشماري جمعيت يكي از مشكلات و برنامه هاي سخت و دشوار دولت به شمار مي رود.در سرشماري اهداف متعددي در نظر گرفته مي شود از جمله برنامه ريزي هاي اقتصادي، تامين اجتماعي، كار و اشتغال، ميزان سواد و توانمندي هاي افراد و... را ممكن مي سازد، اما در افغانستان در كنار اين اهداف يكي از اهداف مهمي ديگري نيز با يد مورد توجه قرار گيرد و آن ميزان و نفوس هريك از اقوام در افغانستان است زيرا در گذشته هميشه اقوام افغانستان از وجود تبعيضات نژادي و قومي در اين كشور رنج برده اند و از آنجايي كه ميزان نفوس هريك از اقوام به طور كامل مشخص نيست تا در مشاركت هاي سياسي به ميزان نفوس شان مشاركت جويند، تقريبا همه اقوام از اين وضعيت ناراضي هستند.قرار گزارشي كه رئيس اداره آمار كشور داده است، در پرسشنامه سرشماری سال آینده ، فقط هجده پرسش عمده، از جمله تعداد اعضای خانواده، شمار افراد بیکار و شاغل و نوع کار، جنسیت، درجه تحصیل و سطح سواد مطرح شده است و مسئله قوميت دراين پرسش نامه نيامده است. البته هنوزهم شايد اين پرسش نامه قطعي نشده و ممكن است درآينده نام كتله هاي قومي گنجانده شود و ياشايد اين مسئله در پرسش نامه امده باشد و رئيس اداره آمار درگزارش خود به آن اشاره نكرده است، اما بهر حال يكي از ضرورت هاي مهمي كه بايد دراين سرشماري به آن توجه گردد مسئله تعداد و كميت هاي قومي درافغانستان است.

يكي از نويسندگان جوان كشورما آقاي رضا انتظار چندي پيش درسايت ارمان مقاله اي دراين باره نوشته بود. او درمقاله خود به همين مشكل اشاره كرده و نوشته بود:« نفوس شماری را می توان یک ضرورت ملی نام گذاشت. چند قرن است که اقوام افغانستان نقشی متناسب با فیصدی نفوس شان در حکومت های افغانستان ندا شته اند و هنوز هم ندا رند. نفوس شماری علاوه بر اینکه اساس مهمی برای تمام برنامه ریزی های حکومت بحساب می رود ، در عین زمان قدمی برای حل معضله اقوام است که سالهاست به یک معضله ملی تبدیل شده است.نفوس شماری دقیق تحت نظارت مجامع بین المللی می تواند مرهمی تاریخی بر زخم های اقوام کشور گردد... اقوام افغانستان میخواهند بر اساس در صدی نفوس خود در پارلمان کشور نماینده داشته باشند. حال اگر تعداد نفوس در کشور ما دقیق معلوم نباشد، تخمین نفوس امری غیر عادلانه خواهد بود. احتمالا طفره رفتن از نفوس شماری بخش دیگری از سناریوی قوم کراسی در افغانستان است». سئوال اساسي اين است كه دولت فعلي افغانستان در تلاش است تا با حذف هويت قومي اتباع افغانستان در تذكره شان راهكاري جديدي در راستاي كاهش تنش ها ميان اقوام افغانستان حستجو نمايد، اما همين دولت در تركيب ساختار دولت به ناچاربايد تركيب قومي را در افغانستان رعايت نمايند، بدين ترتيب دولت افغانستان در اين زمينه دچار نوعي پارادوكس شده است از يكسو مخالف هويت هاي قومي است و ازسوي ديگر اقوام افغانستان سخت در تلاشند تا هويت هاي قومي شان اشكار و حفظ گردد و دوست دارند كه ميزان نفوس شان نيز در افغانستان مشخص باشد و به ميزان نفوس شان در قدرت و اداره دولت مشاركت جويند. مسئله اساسي در هركشوري  توجه به نياز هاي زماني آن كشور است با توجه به اين واقعيت كه همه اقوام افغانستان دوست دارند تا ميزان جمعيت شان به طور مشخص معلوم گردد سياست حذف هويت هاي قومي از تذكره و يا مكتوم نگه داشتن اين واقعيت در سر شماري نيز در واقع سرپوش گذاشتن روي يك منازعه اي است كه لااقل يكبار افغانستان را دچار جنگ داخلي خونين كرده است.بر اين اساس سرشماري جديد در افغانستان در عين حالي كه براي برنامه ريزي هاي كوتاه مدت ، دراز مدت اقتصادي، فرهنگي و توسعه صنعت و كشاورزي در افغانستان  مفيد و ضروري مي باشد، بايد واقعيت ها و ساختار هاي كتله اي جمعيت در افغانستان نيز مورد توجه واقع گردد. متاسفانه سركوب هاي تاريخي اقوام در افغانستان سبب گرديده است تا پتانسيل ذخيره شده از اين سركوب به نوعي عقده تبديل گردد و اين پتانسيل به صورت ناخود آگاه در رفتارهاي افغانها نمود پيدا كرده است و حتي روشنفكران و تكنوكرات هاي افغاني كه سالها در اروپا و امريكا و دنياي غرب زندگي كرده اند رفتار هاي قومي و قبيله اي  در رفتارهاي آنان نمود پيدا كرده است، در چنين شرايطي اگر نفوس شماري جديد با معيار هاي علمي و نيازهاي اجتماعي و خواسته هاي قومي و زباني مردم افغانستان مطاقت نداشته باشد، بازهم مشكلات قومي را درافغانستان نمي تواند حل نمايد. هرچند كه دولت افغانستان با شعار ملت سازي و افغان واحد مي خواهد چالش هاي قومي را از اين سرزمين بردارد و همه كساني كه در اين محدوده جغرافيايي زندگي مي كنند فقط يك هويت «افغان» را دارا باشند. البته اين هويت يكي از ضروت هاي وحدت ملي در افغانستان به شمار مي رود اما نبايد به معني كتمان هويت هاي قومي در افغانستان باشد. تا كنون در هيچ كشوري هويت هاي قومي در سايه هويت ملي محو و نابود نگرديده است. بر اين اساس در اين سرشماري بدورازهرگونه  رفتارهاي قومي و نژادي سرشماري دقيقي از ميزان نفوس اقوام نيز بايد صورت بگيرد تا روشن شود كه هر يك از اقوام افغانستان تا چه ميزان از نفوس در كشور برخوردار هستند.

 

 

 

 

 


February 11th, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات